Conferentie “Een vliegende start”: stilstaan bij hoe scholen startende leraren kunnen ondersteunen

Op 15 oktober 2015 kwamen ruim 300 professionals uit het voortgezet onderwijs bij elkaar in de monumentale school Het Nieuwe Eemland in Amersfoort. De aanwezigen – voornamelijk startende leraren, schoolopleiders/coaches en schoolleiders – kwamen voor de conferentie ‘Een vliegende start’, georganiseerd door het landelijke project Begeleiding Startende Leraren. In de conferentie werd stilgestaan bij de manier waarop scholen startende leraren kunnen ondersteunen in hun professionele ontwikkeling.

Terug in de schoolbanken
De middag startte met een klasgesprek onder leiding van Rob Kamphues, bekend van het televisieprogramma De reünie. Startende leraren, schoolopleiders/coaches en schoolleiders namen plaats in de schoolbanken om te vertellen over hun ervaringen, behoeftes en ideeën ten aanzien van de begeleiding van startende leraren in het voortgezet onderwijs.

Ervaring van startende leraren
“Ik ben een zij-instromer en heb wel wat ervaring. Toch kan ik de begeleiding die ik krijg heel goed gebruiken”, aldus een leraar. “Ik merk dat er dingen zijn waar ik tegenaan loop. Het is fijn dat ik die met mijn begeleider kan bespreken. Ook kan ik met hem sparren over de keuzes die ik maak in de les”. Een andere docent kreeg in haar eerste jaar als docent geen begeleiding en vond dat ze teveel in het diepe werd gegooid: “Goede begeleiding kan voorkomen dat iemand het gevoel krijgt in het diepe gegooid te worden. Met goede begeleiding sta er niet alleen voor. Ik ben blij dat ik inmiddels wel begeleid word.” Ze vervolgt: “Ik voel me overigens best bekeken soms, bijvoorbeeld als mijn les wordt opgenomen of als er iemand in de klas zit. Maar dat hoort erbij, ik weet waarvoor ik het doe: om een betere docent te worden.”

Ervaring van begeleiders
Er is veel veranderd in de loop van de jaren. Een begeleider: “Toen ik 30 jaar geleden zelf ging lesgeven moest ik alles zelf uitzoeken. Ik ben blij dat dat nu niet meer zo is: ik kan nu als begeleider mijn hulp aanbieden als een starter daar behoefte aan heeft.“ Verschillende begeleiders merken op dat de gecoachte leraar centraal staat in het proces: het is de kunst om je mond te houden als het nodig is: “Onze mening doet er niet altijd toe. Het gaat om het leerproces van de leraar.”

Workshops
Na de plenaire opening namen de aanwezigen deel aan twee workshops naar keuze. Er was een gevarieerd programma met een keuze uit tien workshops. Zo kon men bijvoorbeeld luisteren naar schoolopleiders die vertelden hoe zij de begeleiding onderdeel laten uitmaken van het schoolbrede beleid. Ook kon men horen uit welke elementen een goed begeleidingsprogramma bestaat. En er was de mogelijkheid meer te weten te komen over ICALT, het observatie-instrument dat wordt gebruikt om het pedagogisch-didactisch handelen van docenten in kaart te brengen.

Groeiende aandacht voor (goede) begeleiding
Dagvoorzitter Klaas van Veen, hoogleraar bij de lerarenopleiding van de Rijksuniversiteit Groningen, sloot de dag af door drie dingen te benadrukken: binnen scholen komt de discussie op gang over het begeleiden van startende leraren, goed opleiden en goed lesgeven is steeds vaker onderwerp van gesprek, en er is meer dialoog tussen scholen en de lerarenopleidingen.

(verslag: Janneke Hartemink, Universiteit Utrecht)