Begeleiding Startende Leraren – Regio Utrecht

Nieuws

Lesson Study en motivatie: “Van studiedagen word ik wanhopig! Lesson Study sluit wel aan bij je echte werk.”

Het is van groot belang dat docenten blijven investeren in hun professionele ontwikkeling. Recent onderzoek van Joost Jansen in de Wal laat echter zien dat de leermotivatie van docenten niet optimaal is. Een aanzienlijk percentage docenten in het voortgezet onderwijs is ongunstig gemotiveerd voor professioneel leren . Dertien procent van de docenten zegt voornamelijk te leren omdat anderen hen hiertoe verplichten. Dit lijkt misschien mee te vallen, maar bij 80% neemt de leermotivatie af gedurende de twee jaar dat docenten werden gevolgd (In de Wal, den Brok, Hooijer, Martens, & van den Beemt, 2014). Dit is weliswaar verontrustend, maar niet verrassend. Het heeft namelijk veel te maken met hoe professioneel leren wordt georganiseerd en ondersteund door schoolleiders. Lesson Study biedt een uitkomst, omdat het elementen bevat die docenten motiveren tot leren en het in tegenstelling tot veel studiedagen wel aansluit bij je werk.

Motivatie belangrijke schakel in leren

Dat motivatie een belangrijke schakel is in het leren weten docenten zelf al lang. Zij zien dit dagelijks bij hun leerlingen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat motivatie vaak een onderzoeksthema is in Lesson Studies. Hoe vergroot je de betrokkenheid van leerlingen bij de les? Hoe activeer je ze? Na wat zoeken in de theorie komen deelnemers aan Lesson Studies regelmatig uit bij de zelfdeterminatietheorie van Deci & Ryan (2000), in Nederland vooral bekend geworden door Luc Stevens (2010).

Door het onderwijs zo in te richten dat het tegemoet komt aan de drie psychologische basisbehoeften autonomie, competentie en relatie, creëer je een leeromgeving waarin leerlingen meer geneigd zijn tot intrinsieke motivatie. Of zoals Lisette Hornstra en Desiree Wijers van de Universiteit Utrecht zeggen: van moetivatie naar motivatie (Zij hebben onderzoek gedaan naar motiverend lesgeven van docenten in het vmbo en het basisonderwijs (van der Veen, Weijers, Dikkers, Hornstra, & Peetsma, 2014). Om docenten te ondersteunen hierin hebben zij een handleiding geschreven. Een andere goede recente publicatie op dit gebied is Gemotiveerd leren en lesgeven van Ros, Castelijns, Van Loon en Verbeeck  (2015).

Lesson Study is een beproefde methode voor docenten om te werken aan hun professionele ontwikkeling die volledig tegemoet komt aan deze drie basisbehoeften. Het hart van deze aanpak is gezamenlijk werken aan het ontwerpen, uitvoeren en onderzoeken van een concrete les. Docenten kiezen zelf wat de focus is van de professionele ontwikkeling en hoe ze dit willen onderzoeken (automomie). Ze werken systematisch aan het verbeteren van hun lespraktijk, proberen nieuwe didactische aanpakken uit en breiden hierdoor hun didactisch repertoire uit. Door dit samen met collega’s te doen draagt de aanpak bij aan gevoelens van saamhorigheid (relatie).

 

 

 

 

 

 

 

 

Figuur 1 De Lesson Study cyclus

 

Naast dat Lesson Study tegemoet komt aan de drie basisbehoeften bevat het bovendien veel elementen van effectieve professionele ontwikkeling, namelijk samen met collega’s, actief en onderzoekend leren, op basis van eigen praktijkvragen over de eigen lessen en het leren van leerlingen

 

“Lesson Study sluit wel aan bij je echte werk”

Irene Vis van Het Nieuwe Eemland college te Amersfoort heeft al drie keer deelgenomen aan een Lesson Study met haar wiskundesectie. Over haar deelname aan Lesson Study zegt ze het volgende:

“Eerlijk gezegd zijn er best veel studiemiddagen waar ik alleen maar wanhopig van wordt, omdat ze voorgeschreven zijn en niet aansluiten op waar ik mee bezig ben. Je echte werk blijft dan liggen, terwijl je daar collectief die studiemiddag ondergaat. In Lesson Study ben je wel bezig met je echte werk, namelijk lesgeven”

Kennelijk bevat Lesson Study voor haar kenmerken die meer motiveren tot leren dan de verplichte studiedag. Zij staat hierin niet alleen. Ook Chaniz Biervliet van het Minkema te Woerden zegt meer motivatie te krijgen door Lesson Study.

“Na de Lesson Study was de spirit er echt ingekomen. We moeten dit schoolbreed gaan invoeren! Niet alleen onze vakgroep moet hier mee bezig zijn, maar dit is echt iets waar elke vakgroep en docent wat aan heeft. Met elkaar nadenken over ‘hoe kunnen we het onderwijs verbeteren?’ Dan merk je niet alleen dat je leerlingen motiveert, wat ons onderzoeksthema was, maar dat je ook jezelf motiveert!”

(In dit filmpje zie je Igrid en Chaniz, Chaniz is rechtsonder in beeld)

Chaniz heeft in 2016 deelgenomen aan de pilot Blended Lesson Studies, in het kader van het project Begeleiding Startende Leraren. In deze pilot hebben drie groepen bestaande uit docenten van verschillende scholen van verschillende schoolvakken (maatschappijleer, wiskunde en Duits) een Lesson Study gedaan. Hierbij is slim gebruik gemaakt van digitale middelen (Google Tools en Hangout, en IRIS connect) om de Lesson Study flexibeler te organiseren.

Studiedagen en Lesson Study

Tijdens studiedagen op scholen wordt ernaar gestreefd om met elkaar aanvullende vaardigheden te verwerven en nieuwe kennis op te doen. Lesson Study is een middel om dit doel ook daadwerkelijk te behalen. Met Lesson Study ervaren professionals voldoende autonomie doordat zij ruimte krijgen om zelf te bepalen wat, hoe en met wie zij willen leren in de context van de beroepspraktijk. Studiedagen rond lesson study worden als motiverend ervaren en er is sprake van zingeving en inspiratie.

Deelnemen?

De Universiteit Utrecht (UU) en de Hogeschool Utrecht (HU) ondersteunen scholen, onder andere vanuit het project Begeleiding Startende leraren, in het opzetten en begeleiden van Lesson Studies. Zie voor meer informatie onze website. Ook zijn de UU en de HU actief op verschillende scholen om Lesson Study schoolbreed te implementeren. Voor meer informatie neem contact op met Felix van Vugt.

FelixvanVugt Felix van Vugt ( @felixvanvanvugt) – projectmedewerker Een sterk begin en docent onderwijskunde & Product Manager Lesson Study Hogeschool Utrecht.

 

 

Borko, H. (2004). Professional development and teacher learning: Mapping the terrain. Educational Researcher, 33(8), 3-15.

Bors, G., & Stevens, L. (2010). De gemotiveerde leerling Maklu.

Desimone, L. M. (2009). Improving impact studies of teachers’ professional development: Toward better conceptualizations and measures. Educational Researcher, 38(3), 181-199.

In de Wal, J. J., den Brok, P. J., Hooijer, J. G., Martens, R. L., & van den Beemt, A. (2014). Teachers’ engagement in professional learning: Exploring motivational profiles. Learning and individual differences, 36, 27-36.

Ros, A., Castelijns, J., Van Loon, A., & Verbeeck, K. (2015). Gemotiveerd leren en lesgeven. de kracht van intrinsieke motivatie. Bussum: Uitgeverij Coutinho.

Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2000). Intrinsic and extrinsic motivations: Classic definitions and new directions. Contemporary Educational Psychology, 25(1), 54-67.

Van der Veen, I., Weijers, D., Dikkers, L., Hornstra, L., & Peetsma, T. (2014). Een praktijkreviewstudie naar het motiveren van leerlingen met verschillende prestatieniveaus en sociale en etnische achtergrond. Kohnstamm Instituut Rapport, (924)

Van Driel, J. H., & Berry, A. (2012). Teacher professional development focusing on pedagogical content knowledge. Educational Researcher, 41(1), 26-28.

van Veen, K., Zwart, R., Meirink, J., & Verloop, N. (2010). Professionele ontwikkeling van leraren. Een Reviewstudie Naar Effectieve Kenmerken Van Professionaliseringsinterventies Van Leraren.  Leiden: ICLON/Expertisecentrum leren van docenten.