Bij voorbeeld de schoolleider. De rol van de schoolleider bij inductietrajecten

De afgelopen tijd is op zeven projectscholen een kleinschalig praktijkonderzoek verricht naar de rol van de schoolleider bij inductietrajecten voor startende docenten. Tien schoolleiders en schoolopleiders werden geïnterviewd. Daarnaast namen vier schoolleiders deel aan een socratisch gesprek over inductie en de rol van de schoolleider. De resultaten laten zien dat schoolleiders ertoe doen bij inductie: ze fungeren als voorbeeld en ze zijn belangrijk voor de ingroei van de startende docent in de school.

In 2012 lieten Birkeland en Feiman-Nemser[i] al zien dat de rol van de schoolleider belangrijk is bij de ontwikkeling van inductietrajecten. Zij noemden toegewijd schoolleiderschap (‘committed school leadership’) als een belangrijke voorwaarde. Toegewijde schoolleiders geven inductie prioriteit, budgetteren en monitoren het geheel. Daarnaast zijn ze erop gericht dat er binnen de school een gedeelde visie op leren en lesgeven is en ze dragen inductie in breder verband uit. In ons onderzoek werden de daarbij volgende aspecten van de rol van de schoolleider benadrukt.

Laagdrempeligheid

Laagdrempeligheid werd door de betrokken schoolleiders en de schoolopleiders belangrijk gevonden. De participanten zien het als een taak van de schoolleider om de starters op te zoeken en ze vinden het belangrijk dat ze uitnodigend genoeg zijn en dat starters bij de schoolleider binnen kunnen lopen.

Voorbeeld zijn

Als volgend belangrijk onderdeel van leiderschap werd ‘voorbeeld zijn’ genoemd. De deelnemers aan het socratisch gesprek vertelden dat van hen voorbeeldgedrag gevraagd wordt en dat ze zelf ook voorbeeld willen zijn. Ze maakten een onderscheid tussen steunend voorbeeldgedrag en normerend voorbeeldgedrag. De dilemma’s die ze daarbij ervaarden werden gerelateerd aan het omgaan met collega’s, aan belangentegenstellingen en mogelijke conflictstuaties en de (impliciete) keuzes die zij daarbij moeten maken.

Inbedding in de school

Een schoolleider speelt ook een belangrijke rol bij de inbedding in de school, aldus de participanten. In de casussen werd duidelijk dat de schoolleiders erop gericht zijn om de starters goed in de school te laten ingroeien. Enerzijds wilden ze nieuwelingen helpen om zich aan te passen aan de schoolcultuur. Maar even belangrijk was voor hen de omgekeerde beweging: het socratisch gesprek liet zien dat schoolleiders ook de nieuwe docenten willen steunen als zij andere dan de gebruikelijke wegen willen bewandelen. Er was dan geen sprake meer van aanpassen. Starters werden gezien als motor voor veranderingen in een sectie of in de school (change agents).

Het beeld dat oprijst uit dit praktijkonderzoek is dat de schoolleider voor de starter van groot belang is. Vaak is dat in de voorwaardenscheppende sfeer, maar het is ook van belang dat de schoolleider expliciet laat zien dat de starter een toegevoegde waarde kan hebben voor de school.

De volledige versie van het onderzoek wordt binnenkort gepubliceerd (Vissers, Tigchelaar, Van de Laarschot & Melief; 2017).

Interssante links voor schoolleiders

De VO-raad heeft BSL één van de vijf strategische speerpunten voor scholen genoemd en biedt schoolleiders een handreiking aan: handreiking BSL vo-raad

Ook in 2017 is de subsidieregeling zij-instroom weer van kracht. Zie de regeling in de staatscourant. Voor scholen kan het interessant zijn om zij-instromers aan het programma voor beginnende leraren mee te laten doen. Daarmee wordt bevorderd dat zij-instromers die tegelijkertijd beginnend leraar en student zijn, zich snel thuis voelen op school en dat systematisch aandacht wordt besteed aan hun professionele ontwikkeling.

[i]  Birkeland, S., & Feiman-Nemser, S. (2012). Helping school leaders help new teachers: A tool for transforming school-based induction. The New Educator, 8(2), 109-138