Lesson Study – Een interview met een ervaren school

Arian Timmerman is schoolopleider en de kartrekker van Lesson Study op het Nieuwe Eemland in Amersfoort. Inmiddels is dit het derde jaar dat er door verschillende teams  Lesson Study wordt gedaan. Hoe heeft Lesson Study een plek gekregen in de professionalisering van leerkrachten op het Nieuwe Eemland? Arian vertelt.

Drie jaar geleden zijn wij op het Nieuwe Eemland met een aantal docenten onder begeleiding van Felix van Vugt gestart met een pilot. De groep bestond uit drie docenten uit de vakgroep wiskunde (een starter, een docent in opleiding en een ervaren docent) en een teamleider. Ik deed als schoolopleider zelf ook mee. Met veel enthousiasme hebben we op zeven vrijdagmiddagen gewerkt aan het probleem dat leerlingen niet leren van hun fouten na een proefwerk. Zij kijken niet wat zij fout hadden en wat ze de volgende keer beter kunnen doen. Het probleem hebben de docenten vanuit verschillende perspectieven verkend vanuit de literatuur en de eigen praktijk. Op basis daarvan hebben zij een les ontworpen die alle leerlingen meer zou stimuleren nog eens goed naar hun teruggekregen proefwerk te kijken.

De docenten waren erg enthousiast over deze manier van professionaliseren. De professionalisering ging over hun eigen les en eigen probleem dat ze wilden oplossen. En het mooie is dat je pendelt tussen het concreet maken voor een bepaalde les die je gaat uitvoeren of die je gaat observeren en het bespreken van het mechanisme of leerprincipe dat toepasbaar is op meerdere lessen.

Na het succes van de pilot zijn we in het tweede jaar drie Lesson Studies gestart in verschillende teams: een groep docenten Nederlands, een groep docenten Engels. Ook de wiskundegroep deed weer mee met een nieuw onderwerp. Parallel hieraan gingen een aantal docenten zich professionaliseren als begeleider van Lesson Study. Dat waren een coach, twee teamleiders en ikzelf als schoolopleider.

Ons enthousiasme en nieuwsgierigheid werd zo groot dat we zelfs met drie docenten naar een internationale conferentie over Lesson Study in Engeland zijn gegaan. Hier hebben we met verschillende mensen gesproken en ideeën uitgewisseld. Belangrijk om te vermelden is dat de schoolleider het faciliteerde. Hiermee gaf de schoolleider een signaal af van betrokkenheid en gedragenheid.

Dat jaar hebben we ondanks de drukke periode aan het einde van het jaar, de Lesson Studies toch nog weten terug te koppelen in het team, waardoor weer nieuwe mensen voor dit jaar enthousiast zijn gemaakt.

Hoe faciliteert het Nieuwe Eemland Lesson Study?

Tijdens het uitvoeren van lesson Study heeft de school twee uitgangspunten. Als eerste dat de Lesson Study vrijwillig gedaan moet worden, je moet het doen voor je eigen belang. Als tweede was het uitgangspunt dat het ingeroosterd moest worden. Door het in te roosteren geef je mensen de mogelijkheid om af te spreken en zorg je ervoor dat ze niet alles na schooltijd hoeven te doen. Ook kunnen leerkrachten die deelnemen aan Lesson Study het als professionaliseringsuur rekenen.

Kun je nog een voorbeeld van  een uitgevoerde Lesson Study geven?

Vorig jaar ging de Lesson Study van het team Engels over de leesvaardigheid van leerlingen waarbij de focus van het onderzoek ging over middelen om de concentratie te verbeteren. Er is eerst een nulmeting uitgevoerd door, nadat leerlingen een tekst hadden gemaakt, aan hen te vragen hoe de concentratie was. Hierna gingen wij op zoek naar middelen om de concentratie te verbeteren. Uiteindelijk zijn we bij een motorisch spelletje uitgekomen, waarbij je even met je handen bezig bent in plaats van je hoofd. Na het spelletje werd weer aan de leerlingen gevraagd, hoe de concentratie was. Uiteindelijk bleek dat dit voor sommige leerlingen werkte. Vanuit deze Lesson Study hebben wij geconcludeerd dat je beter geen toets kan afnemen in het eerste uur en leerlingen inzakken bij de tweede tekst, wat zou kunnen betekenen dat je de tweede tekst niet te moeilijk moet maken.

Het ging niet alleen om deze les, maar ook en juist om het onderzoek naar het gedrag van leerlingen, de verschillen tussen leerlingen en de uitwisseling op het gebied van activeren en het stimuleren van focus en concentratie.

Wat voor tips wil je anderen meegeven voor het uitvoeren van Lesson Study?

Als je zorgt dat je de groep met begeleiders groot maakt, ben je minder kwetsbaar en kan je het beter implementeren. Daarnaast is er een voordeel als je een Lesson Study begeleidt voor een vak waar je geen verstand van hebt. Dan kan je veel meer op het proces gaan zitten en dit goed begeleiden. Ook is de facilitering binnen het rooster essentieel en Lesson Study moet vrijwillig zijn. Door Lesson Study te faciliteren binnen het professionaliseringsuur worden meer mensen gemotiveerd. Wij verbinden Lesson Study aan het lerarenregister, door leraren een certificaat te geven na afloop van de Lesson Study.

Wat zou je als laatste de lezers willen meegeven?

Breng de schoolleiding in verleiding, dan leren ze Lesson Study te waarderen.

Monique van de Laarschot en Stijn Temmen